تأثیر زیستگاه بر انحراف نسبت جنسیت پسته وحشی (Pistacia atlantica subsp. mutica) در منطقه میمند استان کرمان

پسته وحشی زیرگونه Pistacia atlantica subsp. mutica متعلق به بخش کوهستانی منطقه ایرانو- تورانی ایران بوده و در شمال‌غرب، مرکز، شمال‌شرق، شرق و جنوب کشور پراکنش دارد. مکانسیم تعیین جنسیت در این گونه مشخص نبوده و تا زمان گلدهی نمی‌توان جنس پایه‌ها را تعیین کرد. در این بررسی چند فرضیه موجود در مورد عوامل مؤثر بر انحراف نسبت جنسیت در مورد این گیاه دو پایه در زیستگاه‌های خرد منطقه میمند شهر بابک از استان کرمان آزمون گردیدند. نتایج نشان داد که در زیستگاه‌های خرد که براساس شیب عوامل محیطی ارتفاع، باد، خاک و شیب از یکدیگر جدا می‌شوند، جمعیت‌های پسته وحشی انحراف نسبت جنسیت به نفع جنس نر در زیستگاه‌های تنش‌زا را نشان دادند. همچنین انحراف از نسبت جنسیت در تراکم‌های مختلف دارای تفاوت معنی‌دار بود، به‌نحوی‌که با کاهش تراکم فراوانی جنس نر افزایش یافت. به‌عبارت دیگر جنس ماده در تراکم بالاتر، تعداد پایه‌های بیشتری را به خود اختصاص داد. بر این اساس فرضیه برتری جنس ماده در اثر رقابت دانه‌های گرده تایید شد. به این مفهوم که در شرایط تراکم اندک پایه‌ها که به‌عنوان شاخصی از تراکم دانه گرده می‌باشد، جنس نر دارای برتری بود، اما با افزایش تراکم، نسبت جنسیت به عدد یک نزدیک‌تر شد. به‌عنوان نتیجه، دو عامل مرگ پایه‌های ماده در شرایط تنش‌زا و نیز برتری جنس ماده در پدیده رقابت دانه‌های گرده موجب بروز انحراف در نسبت جنسیت پسته وحشی در جمعیت‌های منطقه می‌باشند.